Boşanma davasının çeşitleri nelerdir?
Boşanma davaları genel olarak anlaşmalı boşanma ve çekişmeli boşanma olmak üzere iki çatı altında toplanmaktadır. Boşanma sebepleri ise 4721 sayılı Türk Medeni Kanun’un boşanma başlıklı 161. ve 166. Maddeleri arasında yer almaktadır.
Anlaşmalı boşanma davası nedir?
Anlaşmalı boşanma davası boşanmak isteyen tarafların kendi aralarında nafaka, mal paylaşımı, tazminat, dava masrafları, vekalet ücretleri, çocuğun velayeti gibi boşanma ve boşanmanın ferîleri olarak nitelendirilen önemli hususlarda anlaşarak bunu bir protokol çerçevesinde düzenledikleri ve mahkemeye başvurdukları bir dava türüdür. Anlaşmalı boşanma davası Türk Medeni Kanun’da şartlarıyla birlikte detaylı olarak düzenlenmiştir.
TMK. M.163/3:
Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Bu hâlde tarafların ikrarlarının hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.
Çekişmeli boşanma davası nedir?
Çekişmeli boşanma davası, eşlerin boşanmanın hukuki sonuçlarında uzlaşamamasından doğan bir boşanma türüdür. Tarafların, boşanma davası sonucunda meydana gelen; nafaka, tazminat, velayet gibi boşanma ve boşanmanın ferîleri olarak nitelendirilen önemli konuların herhangi birinde anlaşmaları söz konusu olmayabilir. Bunun sonucunda ise boşanma davası çekişmeli hal alacak ve boşanma süreci doğal olarak uzayacaktır.
Boşanma davası hangi mahkemede açılır?
İlgili mahkemenin tespitinde görev ve yetki başlıkları gündeme gelmektedir.
Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) düzenlenen aile hukukuna ilişkin uyuşmazlıklar Aile Mahkemelerinin görev alanına girmektedir. Aile Mahkemelerinin olmadığı yerlerde Asliye Hukuk mahkemeleri de boşanma ve ayrılık davalarına bakmakla görevlidir.
Boşanma davalarında yetki hususu ise eşlerden birinin yerleşim yeri veya eşlerin dava açmadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.
Boşanma davasının ücretleri ve masrafları nelerdir?
Mahkeme masrafları boşanma davasının türüne ve çeşitli taleplerinize göre değişiklik gösterecektir. Çekişmeli boşanma davalarında ziynet, eşya iadesi, mal varlığının tasfiyesine ilişkin talepleriniz söz konusu olması halinde masraflar bunların değerine göre belirlenecektir. Ayrıca, boşanma davasının tahkikat aşamasında hâkimin inceleme ve araştırma yapması gerekebilir. Boşanma davasında yapılan her ek işlem için ücret ödenmesi gerekir. (Örneğin; HTS kayıtlarının incelenmesi için bilirkişi ataması) Bu sebepten dolayı çekişmeli boşanma davalarında mahkeme masrafları ile ilgili net bir miktar söylemek mümkün değildir.
Anlaşmalı boşanma davalarında ise, hâkim tarafından genellikle bir araştırma yapılmadığından dava masrafı yıl bazında sabit ve belirlidir.
Boşanma davasının masraflarını ve vekalet ücretini kim öder?
Anlaşmalı boşanmada mahkeme masrafları ve varsa vekalet ücreti hususunda da tarafların anlaşmaya varmış olması gerekir. Dolayısıyla söz konusu masraflar taraflar arasındaki anlaşmaya göre ödenir.
Çekişmeli boşanma davasında mahkeme masraflarını ve karşı taraf vekalet ücretini aleyhine karar verilen taraf öder. Bu genel kural gereğince, bir boşanma davasında aleyhine dava açılan davalı eş, eşit kusurlu da olsa eğer dava boşanma ile sonuçlanırsa, bu masrafları ödemek zorunda kalacaktır. Bu nedenle davayı ilk önce açmak önemlidir.
Boşanma davası için avukat tutmak zorunlu mu?
Boşanma davalarında veya herhangi başka bir davada avukat tutma zorunluluğu ya da mecburiyeti yoktur. Eşlerden biri boşanma davasını açıp yürütebileceği gibi bunu vekil aracılığıyla da yapabilir. Ancak özellikle boşanıp boşanmama hususunda eşinizle aranızda bir uzlaşma yoksa ve yine aranızda uzlaşma olsa dahi davanın kapsamına velayet, nafaka, tazminat, mal paylaşımı gibi boşanmanın ferîleri olarak nitelendirilen sizin için çok önemli sonuçlar doğurabilecek konular dahil ise bir avukattan yardım almanız yararınıza olacaktır.
Boşanma davalarına hangi avukatlar bakabilir?
Boşanma davalarında veya herhangi başka bir davada avukat tutma zorunluluğu ya da mecburiyeti olmadığı gibi avukat sınırlandırması da bulunmamaktadır. Avukatlar açısından herhangi bir alan sınırlandırması veyahut engel bulunmamaktadır.
Boşanma davası ne kadar sürer?
Boşanma davasının ne kadar süreceği boşanma davasının türüne, adliye ve mahkemenin iş yoğunluğuna bağlıdır.
Anlaşmalı boşanma davası en kısa süren boşanma davası türüdür. Çoğunlukla ilk duruşma sonunda mahkemece karar verilmektedir.
Çekişmeli boşanma davalarında ise taraflar boşanma ve boşanmanın ferîleri olarak nitelendirilen hususlarda bir uzlaşmaya varamamış olduklarından bu davalarda hâkim daha fazla araştırma yapmak ve tanık dinlemek zorunda kalmaktadır. Bu durum da yargılamanın uzamasına sebep olacaktır.
Boşanma davasını hangi tarafın açtığının bir önemi var mı?
Davalarda mahkeme masraflarını ve karşı taraf vekalet ücretini genel kural gereğince aleyhine karar verilen taraf öder. Boşanma davasında aleyhine dava açılan davalı eş, eşit kusurlu da olsa eğer dava boşanma ile sonuçlanırsa, bu masrafları ödemek zorunda kalacaktır. Bu nedenle davayı ilk önce açmak önemlidir. Aynı zamanda boşanma davasını ilk açan tarafa göre davanın görüleceği yer mahkemesi değişiklik arz edebilir. Örneğin eşler ayrı yaşamakta, eşlerden biri Ankara ilinde diğer eş ise Kayseri ilinde ikametgâh etmekteyse, Kayseri ilindeki eş boşanma davasını önce açarsa Kayseri ilinde dava görülecektir. Bu nedenle davayı önce açmak önemlilik kazanmaktadır.
Nafaka çeşitleri nelerdir? Kimler nafaka alabilir? Nafaka neye göre belirlenir?
Dört (4) çeşit nafaka türü vardır. Tedbir Nafakası, Yoksulluk Nafakası, İştirak Nafakası ve Yardım Nafakası olmak üzere dört türe ayrılmaktadır.
- Tedbir Nafakası: Boşanma davası açılmadan önce veya açıldıktan sonra herhangi bir eşin veya çocukların geçinmesini sağlamak üzere hükmedilen tedbir mahiyetli nafaka türüdür
- Yoksulluk Nafakası: Evliliğin boşanma kararı ile bitmesi nedeniyle yoksulluğa düşecek eş lehine, diğer eş aleyhine hükmedilen nafaka türüdür.
- İştirak Nafakası: Çocukların geleceğinin korunması ve eğitim gibi masraflarının karşılanması için boşanma kararından sonra velayeti kendisine verilmemiş olan eşin çocukları için vermesi gerekli olan bir nafaka türüdür.
- Yardım Nafakası: Yardım nafakasının boşanma davası veya evlilik ile bir ilişkisi yoktur. Bir kimsenin, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan altsoy ve üstsoyu ile kardeşlerine ödediği nafaka çeşididir.
Genel görüş yalnızca erkeklerin nafaka ödeme yükümlülüğü altında olduğu yönündedir. Fakat boşanma davasında ilgili nafakayı taraflardan her ikisi de talep edebilmekte somut dosya kapsamında talepler incelenerek ilgili nafaka mahiyetinde nafakaya hükmedilmektedir.
Nafaka tutarının belirlenmesinde herhangi bir kriter ve engel bulunmamaktadır. Her somut dosyaya göre hâkim hakkaniyeti de dikkate alarak takdir hakkını kullanarak belirlemektedir. Hâkime nafakanın belirlenmesi konusunda takdir yetkisi tanınmıştır. En önemli kriter, tarafların ekonomik ve sosyal durumlarıdır. Hâkim nafakayı belirlerken tarafların iş durumu, geliri, çalıştığı pozisyon, ailenin daha önceki yaşam tarzı gibi çeşitli kriterleri göz önünde bulundurur. Nafaka çeşitlerinden yoksulluk nafakasında ise ilave olarak kusur durumu önem arz etmektedir. Yasal düzenleme uyarınca kusuru daha fazla olan eş nafaka isteyemez.
Müşterek Çocuğun velayetini almak için ne yapılması gerekir?
Boşanma dava dilekçesinde anne de baba da çocuğun velayetini talep edebilir. Velayet ayrıca dava açılarak da talep edilebilir. Velayeti talep eden tarafın diğer tarafa göre somut dosya kapsamında ve hâkim kanaatinde ilgili çocuk açısında iyi bir izlenim oluşturması gerekmektedir. Mahkeme, bütün delilleri toplar, tanıkları dinler, çocukla uzman sosyal çalışmacı veya psikolog görüşme yapar ve bunu rapor şeklinde mahkemeye sunar. Mahkeme hâkimi gerek gördüğü takdirde çocuk ile de görüşür ve bundan sonra mahkeme çocuğun hangi ebeveynin yanında kalması gerektiğine karar verir.
